Kütüphane Haftası’nda Meşher’in sergisindeki nadir kitaplar dikkat çekiyor
“İstanbul’un önde gelen disiplinlerarası sergi mekânı Meşher, ziyaretçilerine Göz Alabildiğine İstanbul sergisinde yer alan ilk baskılardan ender boyuttaki kitaplara kadar nadide eserleri yakından görme imkânı sunuyor.”
Meşher’de devam eden ve 15. yüzyıldan 20. yüzyılın ilk çeyreğine bir kesit
sunan Göz Alabildiğine İstanbul: Beş Asırdan Manzaralar sergisinde, 15.
yüzyılın en çok çizim içeren kitabının ilk baskısı, Melling’in topografik
çizimde başyapıt sayılan kitabı gibi pek çok nadir yapıtı bir arada görmek
mümkün.
Fetihten önceki İstanbul
Sergideki en eski tarihli yapıt 1493 yılında basılan Hartmann Schedel’e ait Liber
chronicarum (“Nürnberg Kroniği” olarak da bilinir) isimli yayın. Ortaçağ
Avrupa’sında en büyük kişisel kütüphanelerden birini kurmuş tutkulu bir kitap
koleksiyoneri olan Schedel’in yazdığı kronik, geniş anlamda, yaradılıştan
başlayıp Schedel’in kendi zamanına kadar gelen bir dünya tarihidir. Sanatçı
Albrecht Dürer’in de katkıda bulunduğuna inanılan, 15. yüzyılın en çok çizim
içeren bu kitabının ilk baskısı, sergide, İstanbul’un payitaht olmadan önceki
döneminden geniş açılı bir görselin olduğu iki sayfa açılarak gösteriliyor. Bu
çizim, İstanbul’un en eski basılı temsillerinden biridir; şehir, doğudan
kuşbakışı olarak, fetihten önce olabilecek hâliyle görülür.
Carbognano'nun (Kömürciyan) İstanbul'u
Sergideki nadir kitaplar arasında Pera’da Katolik Ermeni bir ailenin
(Kömürciyan) çocuğu olarak dünyaya gelen Cosimo Comidas de Carbognano’nun Descrizione
topografica dello stato presente di Costantinopoli [İstanbul’un Şimdiki
Durumunun Topografik Betimlemesi] isimli kitabı da yer alıyor. 1778 yılında
yazmaya başladığı ve 1786’ya kadar büyük çoğunluğunu bitirdiği kitapta
İstanbul’un sayısız yabancıyı büyüleyen egzotik ve pitoresk yanlarından uzak
duran Carbognano, gerçekçi bir yaklaşımla şehrin topografisi, anıtları ve antik
eserleri, ticareti ve pazarları, yerel mimarisi vb. üzerinde yoğunlaşıyor.
Melling’in göz alıcı çizimleri
Alman asıllı Fransız mimar ve ressam Antoine-Ignace Melling’in Voyage
pittoresque de Constantinople et des rives du Bosphore [İstanbul ve
Boğaz Kıyılarında Pitoresk Seyahat] isimli kitabı ise topografik çizimde bir
başyapıt; belki de İstanbul’la ilgili en güzel, 106,5 × 66 cm levha cildiyle en
büyük resimli kitap sayılıyor. İlk baskının sergideki örneği, gravür
levhalarının katlanmadığı çok ender sayıdaki kopyadan biri.
Eser künyeleri:
Hartmann Schedel (1440–1514)
Çizimler: Michael Wolgemut ve Wilhelm Pleydenwurff ve atölyeleri
Liber chronicarum [“Nürnberg Kronigi” olarak bilinir]
Nürnberg: Sebald
Schreyer ve Sebastian Kammermeister için Anton Koberger, 12 Temmuz 1493.
**
Cosimo Comidas de Carbognano (1749–1814)
Descrizione topografica dello stato presente di Costantinopoli
[İstanbul’un Şimdiki Durumunun Topografik Betimlemesi]
Bassano: [Giuseppe Remondini & figli,] 1794.
**
Antoine-Ignace Melling (1763–1831)
Voyage pittoresque de Constantinople et des rives du Bosphore
[İstanbul ve Boğaz Kıyılarında Pitoresk Seyahat]
Paris, Strasbourg ve Londra: Treuttel & Würtz,
[1809]–1819.